Listopad 2024

Pozwól dziecku się nudzić!

Przyzwyczailiśmy się – i my, dorośli, i dzieci – że każdą minutę mamy zorganizowaną, wypełnioną działaniami. W wielu rodzinach perspektywa dwóch godzin, w których dziecko nie robi nic specjalnego, na przykład nie gra w edukacyjne karty albo nie wkuwa słówek, jest trudna do wyobrażenia. Zgroza! A prawda jest taka, że tylko wtedy, kiedy dziecko zarządza samo swoim
czasem, uruchamia się w nim rozwój oraz myślenie twórcze. Ważne, aby perspektywa tak zwanej nudy trwała dłużej niż pięć minut! Bo dopiero wtedy uaktywniają się potencjały twórcze. Mózg człowieka jest nastawiony na oszczędzanie energii, lubi wskakiwać w wytworzone wcześniej tory. Natomiast jeśli chwile samotności się przedłużają, odczuwamy brak celu działania, to w
końcu zaczynamy „kombinować”.

Ciekawe, czy dziecko nudzi się inaczej niż dorosły?

Mały człowiek siłą rzeczy jest uboższy w doświadczenia, jego mózg zna mniej utartych schematów. Dzięki temu znacznie łatwiej o pomysły, które nam, dorosłym, wydają się dziwne, „odpałowe”.

Już wiadomo, czemu to dzieci wpadają na tak szalone wizje, jak wymazanie się farbami albo oblewanie wodą w pokoju.

Bo czemu nie? Choć z badań wynika, że już w momencie narodzin różnimy się od siebie czymś, co nazywamy wrażliwością na problemy. Niektóre dzieci w każdej minucie wymyślają coś nowego, inne są mniej twórcze z natury. Tak czy siak, warto dawać im możliwość rozwoju. Trzeba więc pokazywać, że cenimy pomysły dziecka, przywiązujemy wagę do tego, co ono robi. Chwalić
indywidualne rozwiązania czy ciekawe propozycje. Nie krytykować, że zrobilibyśmy to lepiej. Natomiast, uwaga: prymitywne chwalenie i zachwycanie się czymś, co wcale nie jest warte uwagi, bywa czytelne dla młodego człowieka. I zupełnie nie jest sposobem na budowanie jego poczucia wartości. Największą nagrodą powinno być dla dziecka zadowolenie z wykonania zadania, na które wpadło, nudząc się, a nie obietnica pójścia na pizzę. Tutaj ważna jest motywacja wewnętrzna. Proszę spojrzeć, ile korzyści. A więc dajmy najmłodszym okazję do nudzenia się!

Tak sobie myślę, że nuda to nie jest ładne określenie.

Może być monotonia, powtarzalność bodźców czy sytuacji. „Nudzę się” to znaczy, że „nie mam wizji czy celu działania”.

Kiedy dziecko tak mówi, rodzice się oburzają.

Albo każą mu posprzątać pokój. Lepszą reakcją jest wzięcie minutnika do gotowania jajek i powiedzenie dziecku, że jeszcze 30 minut będę się zajmować pracą, a potem pobawię się z tobą. Starszym dzieciom pokazujemy zegarek i mówimy, że jeszcze godzinka i coś fajnego możemy zrobić wspólnie. Dobrze poradzić dziecku, aby zajęło się sobą, uporało z nudą. Może wpadnie na jakiś oryginalny pomysł? Nie wolno mieć pretensji o to, że dziecko się nudzi!

Podsuwać dziecku pomysły? Puzzle, rysowanie, klocki Lego?

Owszem, podpowiedzi są wskazane, byle nie nachalne. Małemu dziecku możemy naszykować kartki papieru, klej z tubki i kaszę oraz ryż, do pracy twórczej. Niech eksperymentuje! Tworzy! Kombinuje! Podkreślam: nieprawda, że miarą dobroci naszego rodzicielstwa jest ilość minut, które
zagospodarowujemy synowi czy córce w ciągu dnia.

Już kilkulatki bywają zajęte od świtu do wieczora.

Niepokoi mnie, że dorośli chcą widzieć w dzieciach dzielnych realizatorów, którzy potrafią działać na komendę.

My sami wiecznie słyszymy, że mamy być produktywni, wydajni…

I kreatywni. Obowiązuje przekonanie, że tylko działania kreatywne mają sens. Bzdura! Kreatywność od czasu do czasu jest super, ale na co dzień niezbędna bywa solidna realizacja. Współcześni rodzice próbują wychować dzieci na gwiazdy: sportu, muzyki, marketingu. Tymczasem świat bazuje na średniej.

Nawet przyjaciołom wstyd powiedzieć, że się nudzimy.

A to wręcz przeciwnie, uważam, że należy komunikować z rozanieloną miną: „Nudzę się!”. Niech to będzie nasze przewodnie hasło w niektóre dni, na przykład w wolną sobotę. Nuda jest niezbędną do kreatywności pożywką i uruchamia pokłady możliwości twórczych, które w nas drzemią, niezależnie od tego, jak są wysokie. Dzieci, które dowiedzą się, że mają dwie godziny luzu, najpierw oczywiście będą marudzić, że się nudzą. Potem między kanapą a komodą rozciągną koc i zrobią z niego tipi albo zamek średniowieczny. Nagle się okaże, że bez dostawy nowych zabawek i bodźców z zewnątrz można zrobić zupełnie nowe rzeczy. A już świetną sprawą jest łóżko piętrowe! Niedawno dwójka dzieci, które znam, stworzyło na bazie tego mebla wnętrze komputera, przy użyciu koców i prześcieradła.

Jaka wyobraźnia! Nie wpadłabym na to.

Wszystko tam było, nawet układy scalone… W czasie, kiedy jesteśmy długo w domu, polecam nie wyrzucać żadnych tekturowych pudeł. To piękne tworzywo do wielu dziecięcych zabaw, oczywiście nie dla nastolatków, tylko młodszych. Pudła mogą zmienić się i w robota, i w pojazd kosmiczny, i w domek dla lalek. Pamiętajmy: pozwalając sobie i dzieciom na nudę mamy szansę, że nasza wyobraźnia może przekroczyć wszystkie granice.

 

Październik 2024

Jak budować odporność emocjonalną u dzieci?

W dzisiejszym szybko zmieniającym się świecie odporność emocjonalna jest podstawą zdrowego rozwoju psychicznego i emocjonalnego naszych dzieci. To umiejętność radzenia sobie ze stresem, porażką oraz negatywnymi emocjami, która umożliwia adaptację do nowych sytuacji i powrót do równowagi po trudnych doświadczeniach. Jak zatem możemy wspierać nasze dzieci w budowaniu tej niezwykle ważnej cechy? Oto sprawdzone metody i techniki, które pomogą dzieciom stać się emocjonalnie odpornymi.

Wzmocnienie poczucia własnej wartości

Podstawą odporności emocjonalnej jest silne poczucie własnej wartości. Dzieci, które wierzą w siebie i swoje możliwości, są lepiej przygotowane do stawienia czoła wyzwaniom. Aby wzmocnić samoocenę dziecka, konieczne jest regularne podkreślanie jego mocnych stron i osiągnięć. Ważne jest, by chwalić nie tylko wyniki, ale także wysiłek i determinację.

Nauczanie radzenia sobie z porażką

Porażka jest nieodłączną częścią życia i nauki. Ucząc dzieci, że porażka to okazja do nauki i rozwoju, a nie powód do wstydu, kształtujemy ich odporność emocjonalną. Ważne jest, aby rozmawiać o własnych niepowodzeniach i pokazywać, jak można z nich wyciągnąć wnioski.

Rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów

Dzieci, które potrafią samodzielnie rozwiązywać problemy, czują się bardziej kompetentne i pewne siebie. Ważne jest, aby nie rozwiązywać wszystkich problemów za dziecko, ale zachęcać je do szukania własnych rozwiązań. Można to robić poprzez zadawanie pytań, które skłonią dziecko do myślenia i eksplorowania różnych opcji.

Wspieranie zdrowych relacji

Odporność emocjonalna jest również kształtowana w kontekście relacji. Dzieci, które mają silne i zdrowe relacje z rodzicami, rówieśnikami oraz innymi ważnymi osobami w swoim życiu, są bardziej odporne emocjonalnie. Dlatego niezwykle ważne jest budowanie atmosfery otwartości, zaufania i wsparcia w rodzinie.

Nauczanie technik radzenia sobie ze stresem

Zarządzanie stresem to ważna umiejętność dla odporności emocjonalnej. Nauka technik relaksacyjnych, takich jak głębokie oddychanie, medytacja czy ćwiczenia fizyczne, może pomóc dzieciom w radzeniu sobie ze stresem i negatywnymi emocjami. Uczenie dzieci, jak radzić sobie z trudnymi emocjami przez praktykowanie mindfulness, może również znacznie przyczynić się do ich odporności emocjonalnej. Ćwiczenia uważności uczą dzieci, jak być obecnym w chwili obecnej, akceptować swoje myśli i uczucia bez oceniania. Dodatkowo zachęcanie dzieci do wyrażania swoich uczuć przez sztukę, muzykę lub pisanie może stanowić ważne narzędzie w zarządzaniu stresem. Nie należy też zapominać o znaczeniu zdrowego snu i zbilansowanej diety, które są kluczowe dla utrzymania dobrej kondycji psychicznej i emocjonalnej.

Odporność emocjonalna to fundament zdrowia psychicznego i szczęścia w życiu. Rozwijając u dzieci umiejętności takie jak radzenie sobie z porażką, rozwiązywanie problemów, zarządzanie stresem oraz budowanie zdrowych relacji, przygotowujemy je do życia pełnego wyzwań, ale też możliwości. Pamiętajmy, że każde dziecko jest inne i potrzebuje indywidualnego podejścia, ale zastosowanie powyższych strategii może stanowić solidną podstawę dla rozwoju odporności emocjonalnej u najmłodszych.

 

Wrzesień 2024

CO POWINIEN UMIEĆ 5-LATEK (profil rozwojowy dziecka 5-letniego)

na podstawie książki Diagnoza i wspomaganie rozwoju psychoruchowego dziecka w wieku przedszkolnym K. Skarbek, I. Wrońskiej

UMIEJĘTNOŚCI W ZAKRESIE MOTORYKI DUŻEJ

 nabywa nowe złożone umiejętności ruchowe, gdy ma możliwość ich ćwiczenia (np. taniec, pływanie, jazda na rowerze, nartach)  potrafi biec do góry po schodach bez trzymania się poręczy  potrafi skakać na jednej nodze prosto przed siebie na dystansie 5 metrów  umie trafić piłką w tarczę kwadratową (o wymiarach 25 cm x 25 cm) z odległości 1 metra, zawieszoną na wysokości klatki piersiowej dziecka  umie trafić małą piłka do kosza z odległości 2-2,5 metra

UMIEJĘTNOŚCI W ZAKRESIE MOTORYKI MAŁEJ  ma w pełni opanowane czynności samoobsługowe (łącznie z zapinaniem i odpinaniem guzików)  potrafi tworzyć rysunki tematyczne (rysując i pisząc dziecko wykonuje ruchy dłonią, uruchamia nadgarstek)  ruchy dłoni są precyzyjne (drze papier na kawałki i przykleja w określonym miejscu)  ma prawidłowo ukształtowany chwyt pisarski  potrafi wycinać nożyczkami różne kształty (np. koło, kwadrat)  potrafi kolorować w konturze bez wychodzenia za linie  lepi z plasteliny proste kształty tematyczne (np. bałwana)

UMIEJĘTNOŚCI W ZAKRESIE PERCEPCJI WZROKOWEJ  potrafi odtworzyć skomplikowany wzór w przestrzeni i na płaszczyźnie wg. modelu  potrafi wskazać brakujący element na obrazku  potrafi uzupełnić brakujący element w szeregu, np. xx++xx++x...++  potrafi wskazać różnice na dwóch podobnych obrazkach  potrafi narysować trójkąt i inne formy złożone z figur geometrycznych (np. krzyż i koło wpisane w kwadrat) wg. wzoru  zapamiętuje wzrokowo układ 4-5 elementów i potrafi określić, którego brakuje  potrafi złożyć prostokąt z dwóch trójkątów, mając na wzór prostokąt  potrafi z pamięci nawlec na sznur 7 korali o dwóch rożnych kolorach lub kształtach wg. wcześniej pokazanego wzoru  potrafi różnicować i nazwać kilkanaście kolorów

UMIEJĘTNOŚCI W ZAKRESIE ORIENTACJI W SCHEMACIE CIAŁA I KIERUNKACH W PRZESTRZENI  poznaje określenia dotyczące stronności swojego ciała, ale jeszcze się myli: z pomocą pokazuje prawą/ lewą rękę, nogę, ucho, oko, itp.  rozumie określenia dotyczące położenia przedmiotów w przestrzeni w odniesieniu do własnej osoby, np. na prawo, na lewo, naprzeciw, za, pod, obok, pomiędzy  zaczyna sie orientować w schemacie ciała osoby stojącej naprzeciwko i uczy się wyprowadzać kierunki w odniesieniu do niej w analogiczny sposób, jak robi to wobec siebie

UMIEJETNOŚCI W ZAKRESIE PERCEPCJI SŁUCHOWEJ  rozpoznaje różnorodne odgłosy i dźwięki dochodzące z najbliższego otoczenia i potrafi określić ich źródło  określa natężenie dźwięków i tonację: głośne, ciche, wysokie, niskie  rozpoznaje dźwięki znanych instrumentów, np. bębenek, tamburyno, trójkąt  odtwarza krótki 4-5 elementowy układ dźwięków, np. 2 stuknięcia, przerwa, 2 stuknięcia, przerwa, 1 stuknięcie  przedstawia zasłyszany rytm za pomocą symboli, np. ustawia klocki w takiej odległości od siebie, aby zilustrować układ rytmiczny  dobiera rym do podanego wyrazu  powtarza ze słuchu ciąg 4-5 liczb oraz kilkuwyrazowe zdanie  dzieli wyrazy na sylaby i składa wyrazy z podanych sylab  wysłuchuje głoski na początku i na końcu wyrazu  dobiera obrazki, których nazwy zaczynają się lub kończą tą samą głoską  z pomocą próbuje wymienić głoski w prostych 3-4 głoskowych wyrazach, np. d-o-m

UMIEJĘTNOŚCI W ZAKRESIE MOWY  zwykle wymawia już wszystkie głoski  jeżeli nie wymawia jeszcze głoski r wymaga pracy nad jej wywołaniem  buduje krótkie wypowiedzi powiązane treściowo - opowiada , co zdarzyło się wcześniej, co będzie potem  bawi sie językiem: zauważa wieloznaczność wyrazów, rozumie znaczenie niektórych związków frazeologicznych  dostrzega podobieństwo brzmieniowe wyrazów lub ich cząstek, tworzy rymy  zadaje dużo pytań, np. gdzie?, kiedy?  opowiada obrazki o bardziej złożonej treści: wymienia czynności osób, proste relacje przestrzenne (np. pod krzesłem schował się kotek), potrafi powiedzieć, co się wydarzyło, próbuje nadać tytuł obrazkom

UMIEJĘTNOŚCI MATEMATYCZNE Klasyfikowanie  klasyfikując obiekty, łączy je w łańcuszki, tzn. np. według tego gdzie się znajdują, do kogo należą, jaką pełnią funkcję  tworząc krótkie 3-elementowe szeregi obrazków, dba by były sensownie powiązane (np. pan, wędka, ryba - pan ma wędkę, na wędkę łowi ryby)  tworzy kolekcje przedmiotów z kartą centralną, np. lalka - sukienka, buciki, kapelusik, lalka będzie je nosiła  czasami tworzy kolekcje bez karty centralnej, np. grupuje przedmioty potrzebne do ubrania, w kuchni, do jedzenia  po odpowiednim wyjaśnieniu, w praktycznym kontekście sytuacyjnym tworzy zbiory przedmiotów z uwzględnieniem jednej lub dwóch cech (np. kształtu, przeznaczenia, wielkości) Liczenie  rozróżnia liczenie błędne od prawidłowego, potrafi wymienić wiele kolejnych liczebników  stosuje regułę "jeden do jednego" (jeden wskazywany przedmiot - jeden liczebnik)  zaczyna dostrzegać podwójne znaczenie ostatniego wypowiedzianego liczebnika (oznacza ilość przeliczanych przedmiotów), potrzebuje jednak wielu ćwiczeń by zrozumieć te zasadę  zaczyna rozumieć, ze wyliczane liczebniki porządkują liczone obiekty i dlatego należy je wymieniać po kolei (stosuje regułę stałości porządku)  aby powiedzieć ile jest, zwykle musi jeszcze doświadczyć rytmu liczenia (nie wystarczy, że obserwował liczenie innej osoby) Dodawanie i odejmowanie  ustala wynik dodawania lub odejmowania, licząc obiekty, którymi manipulowano  wie, że ostatni wymieniony liczebnik określa wynik zmian typu dodać lub odjąć

UMIEJĘTNOŚCI W SFERZE EMOCJONALNO-SPOŁECZNEJ  W zakresie samoobsługi: myje twarz i zęby bez pomocy, ubiera się samodzielnie, zapina guziki, wiąże supełek  bierze udział w grach opartych na współzawodnictwie  wzrasta znaczenie autorytetu osób innych niż rodzice  używa adekwatnie zwrotów grzecznościowych typu proszę, dziękuję, przepraszam  ma ulubionego kolegę/koleżankę  pojawia się pełna zdolność do zabaw tematycznych, zabawa jest rozbudowana i zorganizowana w ciąg zdarzeń.  potrafi wykonać złożone polecenia (trzyetapowe), np. połóż najpierw ołówek na krześle, potem otwórz drzwi, a potem przenieś mi książkę, która leży na stole  potrafi słuchać, gdy mówi ktoś inny