GRUDZIEŃ 2024r.

 

RYWALIZACJA I WSPÓŁPRACA - ŻYCIE SPOŁECZNE CZTEROLATKA

Wśród dzieci

Przedszkolne czterolatki to już „Średniaki”. Wrześniowy start przebiega dużo bardziej gładko niż przed rokiem. Przedszkolna szatnia tętni życiem. Dzieci witają się, rozmawiają, znają swoje imiona, zapraszają na przyjęcia urodzinowe. Życie towarzyskie czterolatka przedstawia się imponująco. Z bawiącego się obok dzieci maluszka dziecko zmienia się w inicjatora lub towarzysza gonitw, teatrzyków i zabaw w zwierzątka.

Współpraca

Czterolatek uczy się współpracować z innymi – budować wspólnie tor wyścigowy, dzielić role w zabawie. Rozwija się jego empatia, dlatego chętnie pomaga koledze pozbierać klocki do pudełka, ze współczuciem przytula koleżankę, która przewróciła się podczas zabawy w berka. Przedszkole jest miejscem, gdzie szczególny nacisk kładzie się na współdziałanie. Dzieci zaczynają pracować w grupach, wykonując prace plastyczne. Dowiadują się, jak można pocieszyć kogoś, kto jest smutny, uczą się zapraszania innych do zabawy, wspólnie śpiewają „Sto lat” i składają życzenia dziecku, które obchodzi urodziny.

Umiejętność współpracy z innymi to jedna z kluczowych życiowych kompetencji potrzebnych zarówno w życiu zawodowym, jak i rodzinnym, partnerskim, towarzyskim. W przedszkolu dziecko zdobywa niezbędne podstawy do jej rozwijania.

Ja mam, a ty nie...

Czterolatek zaczyna coraz więcej czasu i uwagi poświęcać rówieśnikom. Naturalną konsekwencją tej bliskości jest to, że dzieci przyglądają się sobie, wykazują zainteresowanie tym, kto co ma, jak coś narysował i czym się chwali. Zaczyna się też licytacja: a ja mam w domu 20 sukienek dla lalki, mój kucyk jest najpiękniejszy, moja wyścigówka najszybciej jeździ. Dlatego często odbierając malucha z przedszkola, rodzic słyszy: „Mamo, kupisz mi taki samochód, jak ten Krzysia?”, „Tato, a czemu ja nie mogę grać na komputerze, a Lence rodzice pozwalają?”

W porównaniu

Dzięki rozwojowi myślenia dzieci zaczynają porównywać swoje umiejętności i wytwory z innymi. Przyczyniają się do tego oceny wygłaszane przez dorosłych. „Kasia narysowała dziś najpiękniejszą księżniczkę” mówi nauczyciel, a autorki wszystkich pozostałych księżniczek zgrzytają zębami. „Zobacz jak Tomek szybko posprzątał, nie to co ty” chwali starszego brata mama, gdy tymczasem mała Hania rysuje ze złością czerwoną kredką po ulubionej książce brata. Każdy marzy o tym, żeby być pochwalonym. I nie ma nic złego w chwaleniu dzieci. Ale lepiej robić to bez porównywania ich. „Ta księżniczka ma koronę z diamentami, suknię z falbanami w trzech kolorach, a do tego torebkę. Wygląda jak z bajki!”. Tak pochwalona Kasia z pewnością narysuje jeszcze 50 innych prac, a pozostałe koleżanki będą wiedziały, jak narysować królewnę. I na pewno pobiegną po swoją pochwałę!

Wyścig

Nie da się wyeliminować rywalizacji z naszego życia. Umiejętność podejmowania rywalizacji to także radzenie sobie z sukcesami i porażkami. W życiu mierzymy się z innymi i z samym sobą. Dzieci same organizują zabawy, w których ktoś wygrywa. Wyścigi do najbliższego drzewa, nieśmiertelna zabawa „w chowanego”, w której wygrywa ten, kto znajdzie najlepszą kryjówkę, piłkarskie rozgrywki – to wszystko sytuacje, w których dzieci uczą się rywalizacji. Dowiadują się, że można się radośnie razem bawić, że gdy się przegra, doświadcza się złości albo smutku, a gdy się wygra – radości i dumy. I że z jednym i drugim warto się obchodzić tak, by nie zranić innych. Rodzice mogą uczyć dziecko rywalizacji, zasiadając w niedzielę do gier planszowych i pozwalając dziecku czasem... przegrać.

Poczucie wartości

Poprzez informacje zwrotne na swój temat dziecko buduje poczucie wartości. Jeśli często słyszy, że mogło coś zrobić lepiej, że inni to potrafią, a ono nie, że nie można na nie liczyć i jest niegrzeczne – buduje w sobie zaniżone poczucie wartości. Jeśli natomiast nieustannie jest chwalone, dorośli specjalnie pozwalają mu zawsze być pierwszym, wszystkie jego pragnienia są natychmiast spełniane i jest utwierdzane w poczuciu bycia lepszym od innych – poczucie wartości malca staje się zawyżone. Najlepiej będzie sobie radzić dziecko, którego poczucie wartości będzie „w sam raz”. Ważne, aby dorośli, komentując osiągnięcia dziecka, brali pod uwagę jego realne możliwości i stopień trudności zadania. Koniecznie doceniali wysiłek i zaangażowanie malucha. Wtedy i dziecko może myśleć o sobie w adekwatny sposób. „Było bardzo wielu dobrych zawodników, bardzo się starałem. Mam medal za trzecie miejsce. Hurra!”, „Ostatnio zrozumiałam, jak w to się gra i dziś udało mi się dwa razy wygrać z Asią”, „Nie udało mi się, bo byli sami starsi, a oni są więksi i więcej wiedzą”. Taki maluch poradzi sobie i z wygraną, i z porażką.

LISTOPAD 2024r.

Rola literatury w życiu dziecka.

„Czytanie książek, to najpiękniejsza zabawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła”

                                                                                                                              Wisława Szymborska

 

Każde dziecko od urodzenia potrzebuje objaśniania otaczającego świata. Bardzo pomocne okazuje się wówczas korzystanie z dobrej literatury dziecięcej, która pokazuje rzeczywistość i przekazuje wzorce zachowania, prowokuje rozmowę i pomaga poznać zasady, jakie panują w najbliższym otoczeniu.

Porzekadło głosi, że „Książka jest najlepszym przyjacielem”: pozwala zarówno dziecku, jak i dorosłemu zdystansować się wobec własnych doświadczeń i przeżyć, daje wewnętrzną siłę do radzenia sobie z trudnościami, niesie ulgę w cierpieniu, pomaga samotnym i nieśmiałym, zmniejsza stres. Nade wszystko jednak, obcowanie z książką stanowi źródło olbrzymiej przyjemności. Początkowo książka w rękach dziecka jest tylko pewnego rodzaju zabawką – przedmiotem manipulacji. Dziecko przewraca kartki, klepie po nich ręką, obraca książkę w różne strony, robi z niej domek lub daszek, a nawet rwie kartki lub rysuje po nich grube, niecierpliwe kreski. Stopniowo zaczyna interesować się obrazkami, wodzi po nich palcem, wymawia nazwy zaobserwowanych przedmiotów. Zainteresowanie to jest jednak zmienne i krótkotrwałe. Dopiero osoba dorosła (rodzic, nauczyciel, terapeuta) może zainteresować dziecko treścią książki, przekazując mu tekst w sposób sugestywny, odwołujący się do jego uczuć i wyobraźni. Książka wprowadzana w atrakcyjny sposób, gdy ilustracje i słowa tekstu łączą się z działaniem, zaczyna zajmować coraz więcej miejsca w życiu małego dziecka.

Warto, aby wspólne czytanie stało się rytuałem – stałym elementem codzienności. Podczas czytania bowiem maluch uczy się skupiać uwagę, rozpoznawać i określać osoby i przedmioty z książki, a także nazywać czynności. Zaczyna interesować się konkretnymi znakami (np. literami w swoim imieniu) i próbuje je rysować. Dzięki osłuchaniu z rymowanymi wierszykami, malec sam zaczyna rymować i tworzyć nowe słowa.

W sytuacjach nowych dla dziecka, takich jak pójście do żłobka, czy przedszkola, wizyta u lekarza, narodziny młodszego rodzeństwa – książka pomaga wypracować nowe reakcje, przynosi rozwiązania problemów za pomocą sposobów adekwatnych do wieku dziecka.

Rola książki w życiu małego dziecka:

• Wspólne czytanie buduje więź emocjonalną rodzica z dzieckiem, tworzy poczucie bliskości i bezpieczeństwa;
• Poprzez czytanie dziecko uczy się kojarzyć fakty, wnioskować i zestawiać przyczynę ze skutkiem;
• Codzienne czytanie wspomaga rozwój mowy poprzez przyswajanie intonacji i melodii języka;
• Czytanie dostarcza wiedzy o otaczającym świecie, ludziach i przedmiotach;
• Kilkuminutowe czytanie spokojnym głosem uspokaja dziecko, pozwala budować poczucie przewidywalności i przynależności do wspólnoty rodzinnej;
• Oglądanie ilustracji usprawnia koordynację wzrokowo – ruchową i stymuluje wzrok dziecka;
• Literatura dostarcza wzorców osobowych, uczy jak mówić o swoich potrzebach i oczekiwaniach wobec innych.                                                                                                           

Wiek przedszkolny to czas najgwałtowniejszych zmian w  rozwoju dziecka. Zmienia się jego zachowanie, sposób myślenia i zapamiętywania różnych zdarzeń, a emocje i forma ich wyrażania wpływają na jego reakcje i kontakt z otoczeniem. Umiejętność sprawnego poruszania się, poprawa koordynacji, zrozumiała mowa i poczucie odrębności jako jednostki, uruchamiają naturalną potrzebę samodzielności. Dynamiczny rozwój mózgu prowokuje natomiast potrzebę poznawania nowych rzeczy i sytuacji. Dziecko zaczyna traktować książkę zgodnie z jej funkcją. Wprawdzie nie umie jeszcze czytać, ale z uwagą ogląda ilustrację i potrafi już uchwycić jej istotny sens – zachodzące związki między widzianymi osobami, przedmiotami. Rośnie również stopniowo rola tekstu. Podczas wspólnej lektury znajomego tekstu, dziecko zaczyna śledzić go wzrokiem i „wyręczać” w czytaniu dorosłego, co jest świetnym przygotowaniem do samodzielnego czytania.

Coraz ważniejsza staje się treść utworu i postacie bohaterów, ich losy, zawiązujące się konflikty, przygoda, jej szczęśliwe zakończenie. Ilustracje mogą wzbogacać tekst, ale nie są już ich nieodłącznym, koniecznym elementem.

Wartość czytania książek dzieciom  w wieku przedszkolnym:

• Czytanie książek rozwija myślenie, pamięć i mowę dziecka;
• Poprzez czytanie dziecko zdobywa wiedzę o sobie i o otaczającym je świecie oraz rozwija kompetencje poznawcze;
• Książki pomagają dzieciom poznać i nazwać emocje swoje i innych osób, a także rozróżniać świat zewnętrzny od świata odczuć i wrażeń;
• Czytanie uczy wyrażania emocji i radzenia sobie z nimi;
• Czytanie jest dla dziecka czasem relaksu i reguluje emocje z całego dnia;
• Bohaterowie książek dają dzieciom nowe wzory osobowe oraz wskazówki, jak postępować w różnych sytuacjach;
• Czytanie rozwija kreatywność i wyobraźnię dziecka, uczy wyciągania wniosków, porównywania faktów i znajdowania rozwiązań;
• Książka jest świetnym pretekstem do rozmowy z dzieckiem i wyprawy do miejsc związanych z jej tematem;
• Książki pomagają oswoić trudne tematy, uczą komunikować potrzeby i pokonywać lęki.

 

PAŹDZIERNIK 2024r.

 

Rola zabawy w rozwoju dziecka przedszkolnego.

W okresie przedszkolnym zabawa dominuje nad innymi rodzajami działalności. Termin „zabawa” jest używany dość dowolnie, na ogół jednak odnosi się on do każdej czynności, którą dziecko podejmuje dobrowolnie, bez przymusu z zewnątrz, dla własnej przyjemności – bez względu na jej końcowy rezultat. Celem zabawy jest rozrywka, i to właśnie, zdaniem niektórych psychologów, różni zabawę od pracy.

We współczesnej psychologii podkreśla się cztery aspekty zabawy:

• Zabawa dziecka jako swoista i podstawowa forma jego działalności jest zjawiskiem społecznym, a nie – często biologicznym. Powstaje i rozwija się pod wpływem otoczenia i własnej działalności dziecka, kierowanej przez wychowawcę.

• Zabawa dziecka jest jakościowo inna od zabawy zwierząt.

• Zabawa zmienia się i kształtuje zależnie od warunków, w jakich dziecko się wychowuje. Zależnie od tych warunków zmienia się i tematyka, i treść zabawy, jakkolwiek forma pozostaje nieraz ta sama.

• Zabawa dziecka jest odzwierciedleniem poznawanej przez nie rzeczywistości.

Rola zabawy w wieku przedszkolnym jest ogromnie ważna, gdyż:

• zabawa jest istotnym czynnikiem wpływającym na rozwój fizyczny dziecka, a przede wszystkim – na rozwój kośćca i muskulatury;

• poprzez zabawę dziecko poznaje świat, w którym żyje, uczy się go rozumieć, uczy się dostrzegać różnicę między rzeczywistością a wyobraźnią a fantazją;

• zabawa jest czynnikiem kształtującym sprawność i umiejętności dziecka, takie np. jak: sprawności manualne, koordynację wzrokowo-ruchową i inne; umiejętności odróżniania i poznawania kształtów, barw i wielkości przedmiotów, rodzaju materiału, z którego są zrobione.

• zabawa rozwija u dziecka myślenie przyczynowo-skutkowe;

• aktywność zabawowa ma zawsze zabarwienie emocjonalne, towarzyszy jej uczucie przyjemności, zadowolenia z osiągniętego rezultatu, poczucie satysfakcji itp.;

• dzięki zabawie dziecko uczy się współżycia z innymi dziećmi, podporządkowuje się przepisom i prawidłom obowiązującym w grupie, rozwija swoje uczucia społeczne;

• zabawa jest także jednym z ważnych czynników wychowania moralnego.

Aktywność dziecka znajduje najbardziej swobodne, naturalne ujście w zabawie, gdyż ze względu na swoją strukturę, treść i wykonanie zabawa jest najbardziej zgodna z całą strukturą psycho- fizyczną i treścią, która wypełnia życie dziecka w wieku przedszkolnym. Jest natomiast jednym z jej elementów. W zabawie znajdują ujście także uczucia dziecka i jego pragnienia. Emocjonalna pobudliwość, niezróżnicowanie oraz żywość wyobraźni i przeżyć pozwalają dziecku, nawet przy małych środkach, na zorganizowanie wspaniałego działania dramatycznego. Właściwość wyobraźni dziecięcej pozwala różne przedmioty uczynić w czasie zabawy przedmiotem jednakowych przeżyć; np. wyobrażać dziecko mogą – i lalka, i patyczek owinięty gałgankiem i poduszeczką. Zabawa daje dziecku tę pełnię życia, której ono potrzebuje: jest dla niego i pracą, i myśleniem, i twórczością, i realizmem i fantazją, i odpoczynkiem, i źródłem radości .

Aktywność zabawowa dziecka odgrywa bardzo ważną rolę w jego życiu; tą drogą poznaje rzeczywistość, dzięki niej kształtują się fizyczne i umysłowe jego funkcje, zdolności ruchowe, spostrzeganie, pamięć, wyobraźnia oraz myślenie i mowa. Rozwój mowy i myślenia dziecka odbywa się w trakcie rozwoju jego działalności, wpływając ze swej strony na dalszy rozwój działalności. Rozwój umysłowy dziecka jest więc ściśle związany z całokształtem jego działalności, której główną formą w wieku przedszkolnym jest zabawa. Dlatego dla rozwoju umysłowego dziecka ważne jest również to, jak się ono bawi .

Zabawy dzieci są bardzo różnorodne. Można je klasyfikować według rozmaitych kryteriów, formalnych lub treściowych.

• Zależnie od poziomu własnej aktywności dziecka wyróżniamy zabawy swobodne lub dowolne – podejmowane z inicjatywy dziecka i całkowicie samodzielnie oraz zabawy kierowane przez matkę, rodzeństwo lub nauczycielkę w przedszkolu.

• Zależnie od liczby dzieci biorących udział w zabawie wyodrębniamy zabawy indywidualne lub samotne oraz zabawy grupowe.

• Zależnie od poziomu uspołecznienia dzieci można wskazać trzy rodzaje zabaw dziecięcych przebywających w grupie:

- równoległe (paralelne), gdy dzieci bawią się obok siebie, lecz nie ze sobą, wymieniając co najwyżej zabawki czy nawiązując kontakt słowny;

- zabawy zbiorowe, gdy dzieci bawią się wspólnie, lecz nie dzielą między siebie ról i funkcji;

-zabawy zespołowe, podporządkowane wspólnemu celowi, z podziałem ról, przywódcą i wykonawcami poszczególnych zadań. Dzieci też mogą bawić się same (zabawy samotne, indywidualne), gdy nie mają w domu towarzystwa rówieśników lub rodzeństwa bądź też, gdy chcą izolować się od grupy dzieci, w której przebywają.

• Zależnie od przebiegu zabawy, czyli struktury czynności składających się na daną zabawę, możemy wyróżnić zabawy o różnym stopniu uporządkowania elementów w czasie i przestrzeni: od zabaw chaotycznych i otwartych (bez wyraźnego początku i końca) do planowanych i zamkniętych.

Zasadnicza rola zabaw w rozwoju dziecka przedszkolnego polega na tym, że rozwijają one jego sferę duchową, poznanie i myślenie, rozwijają jego pamięć – dziecko łatwiej i szybciej zapamiętuje i utrwala materiał, którym operuje w zabawie. W zabawie także formują się mechanizmy kierujące zachowaniem się, postępowaniem dziecka. W zabawie dziecko uczy się również oceniać stosunki społeczne z innymi, poznawać je i rozwiązywać problemy wywołane przez te stosunki, oceniać, jakie formy współżycia z innymi są najlepsze. Zabawa dziecka jest tą formą działalności, która wzbogaca motywy dziecka o nowe, społeczne, specyficzne dla człowieka treści.

 

 

WRZESIEŃ 2024r.

 

Jakie umiejętności powinien posiadać czterolatek?

Rozwój dziecka każdego roku życia staje się coraz bardziej dynamiczny. Okres przedszkolny jest jednak czasem wyjątkowym – dziecko zaczyna się zdecydowanie otwierać na społeczeństwo i angażować emocjonalnie. Do tego dochodzi kwestia usprawniania się czynności ruchowych dziecka, zdolności manualnych oraz umiejętności analitycznego myślenia, wyciągania wniosków i łączenia przyczyn ze skutkami. To, co potrafi 4-latek, trudno ująć w sztywne granice, można jednak sformułować kilka zmian, które każdy rodzic zauważa u swojego małego przedszkolaka.

 

Rozwój fizyczny 4-latka

Prawidłowy rozwój dziecka już od najmłodszych lat charakteryzuje się dużą aktywnością ruchową, która u dziecka 4-letniego zdecydowanie nabiera tempa. To w tym wieku kształtuje się pełna sprawność chodzenia, biegania i skakania. To teraz długie spacery z rodzicami, przejażdżki na rowerze, zabawy w berka sprawiają 4-latkowi dziką przyjemność. Angażuje się on we wszystkie czynności związane z ruchem – wspinaczkę po drabinie, skakanie z murka, przeskakiwanie przeszkód, chodzenie tyłem. Potrafi zapanować nad momentem startu, zatrzymania się, wykonywania szybkich zwrotów i uników, zeskoczenia na obie nogi wraz z utrzymaniem równowagi.

Dzieci 4-letnie są zwykle bardzo ruchliwe i aktywne. Większość z nich:

• podskakuje na jednej nodze,
• skacze z niewielkiej wysokości,
• potrafi przeskakiwać obunóż przez przeszkodę,
• stoi kilka sekund na jednej nodze,
• kopie piłkę do celu.

Mowa czynna i rozumienie poleceń

W wieku czterech lat maluch ma już dość duży zasób słów i wciąż go wzbogaca. Rozumie nawet dość złożone, kilkustopniowe polecenia, na przykład: „Odłóż proszę piłeczkę i przynieś buciki z korytarza”. Dziecko słucha bajek, opowiadań, zna słowa oznaczające kolory, kształty.

Samodzielność

Dziecko w tym wieku potrafi już samodzielnie korzystać z toalety, jeść nożem i widelcem, pić z kubeczka, samodzielnie myć zęby.  Pod nadzorem dorosłych ubiera się i rozbiera, może podejmować próby samodzielnej kąpieli.

Sprawność manualna i ruchowa

Dla czterolatka koordynacja wzrokowo-ruchowa i sprawność manualna są bardzo ważne. Operowanie przedmiotami pozwala mu na lepsze poznawanie świata, zdobywanie nowych umiejętności.

Jednocześnie silnie rozwijają się też zdolności manualne przedszkolaka – 4-latek chętnie bawi się w malowanie, kolorowanie, wycinanie, przyklejanie, kolorowanie małych i szczegółowych rysunków, nawlekanie koralików itp. Skoncentrowanie się na wymagającej uwagi i dokładności pracy usprawnia nie tylko jego umiejętności manualne, ale też rozwija poczucie przestrzeni .

Dzieci 4-letnie są coraz dokładniejsze. Większość dzieci bez problemu:

• przecina na pół mały kawałek papieru,
• układa proste puzzle,
• buduje wieżę z klocków,
• nawleka na sznurek większe koraliki.

Czynności poznawcze

Dziecko w czwartym roku życia jest już przedszkolakiem. Nabyło podstawowych umiejętności, a teraz nabywa nowych i nadal poznaje otaczający je świat. To ważny czas z perspektywy rozwoju funkcji psychicznych dziecka. Maluch potrafi nazywać, rozumieć polecenie dorosłych, dzielić przedmioty ze względu na ich właściwości. Powoli uczy się klasyfikować emocje, dostrzegać je i nazywać. Dziecko czteroletnie ma coraz większy kontakt ze swoimi rówieśnikami, śmielej wchodzi z nimi w interakcje.

Rozwój intelektualny przedszkolaka

To, co interesuje 4-latka, to przede wszystkim bajki, opowieści, czytadła, słuchowiska, nawet do tego stopnia, że potrafi godzinami słuchać jednej ulubionej historii. Dlatego tak ważne jest, żeby rodzice jak najwięcej czasu poświęcali na czytanie dziecku książek. W ten sposób uczy się ono przyswajania, kojarzenia faktów i słuchania ze zrozumieniem. Książki stymulują rozwój intelektualny dziecka poprzez zaznajamianie go z literkami i cyframi . 4-latek z reguły liczy do 3 i nazywa kolory, a rysunki zaczynają coraz częściej przypominać określone przedmioty.

 

Wiek czterech lat to czas rozwoju fizycznego, psychicznego, emocjonalnego, intelektualnego i emocjonalnego. Najważniejsze w czasie tych zmian i ciągłej nauki jest wsparcie rodziców i zaspokojona potrzeba bezpieczeństwa, która pozwala na efektywne zdobywanie coraz to nowych umiejętności.